Τρεις δεκαετίες μετά την αποκάλυψη, στη θάλασσα του κόλπου της Αλεξάνδρειας, των κομματιών που έχουν διασωθεί από το έβδομο θαύμα του αρχαίου κόσμου, μια διεθνής αρχαιολογική αποστολή κατάφερε να ανασύρει από τον βυθό της θάλασσας, 22 από τα μεγαλύτερα τμήματα του θρυλικού Φάρου της Αλεξάνδρειας.
Ο Φάρος της Αλεξάνδρειας ήταν ένας από τους πιο εντυπωσιακούς και διάσημους φάρους της αρχαιότητας, κατασκευασμένος τον 3ο αιώνα π.Χ. στο νησί Φάρος, κοντά στην πόλη της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο. Είναι ένα από τα Επτά Θαύματα του Αρχαίου Κόσμου και θεωρείται το πρώτο μεγάλο τεχνητό φως που βοηθούσε τους ναυτικούς να πλοηγηθούν με ασφάλεια στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας.
Ο φάρος είχε περίπου 100 μέτρα ύψος και δομή τριών επιπέδων, με μια φωτιά στην κορυφή που εξέπεμπε φως τη νύχτα. Το κτίσμα αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για την κατασκευή φάρων σε όλο τον κόσμο.
Παρά τις ζημιές που υπέστη από σεισμούς, ο Φάρος της Αλεξάνδρειας παραμένει σύμβολο της αρχιτεκτονικής και ναυτιλιακής καινοτομίας της αρχαιότητας.
Η αποστολή, με επικεφαλής την αρχαιολόγο και αρχιτέκτονα Isabelle Hairy, ερευνήτρια από το Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας της Γαλλίας (CNRS), σηματοδοτεί ένα καθοριστικής σημασίας ορόσημο για το πρόγραμμα “PHAROS”, τελικός στόχος του οποίου είναι η ψηφιακή ανασύνθεση, του θαύματος της αρχαιότητας, με όλη του την μεγαλοπρέπεια.
Ανάμεσα στα γιγάντια τμήματα που ανακαλύφθηκαν – ορισμένα από τα οποία ζυγίζουν από 70 μέχρι 80 τόνους – είναι οι επιβλητικές δοκοί και οι κάθετοι στύλοι που αποτελούσαν μέρος της μεγαλειώδους εισόδου του φάρου, του κατωφλιού της και, της βάσης στην οποία στηριζόταν ο φάρος.
Βέβαια, η ανακάλυψη, δεν περιορίζεται στον φάρο: Η αποστολή έχει φέρει στο φως θραύσματα ενός, μέχρι πρότινος άγνωστου μνημείου, ενός πυλώνα με την πόρτα του, μια κατασκευή στην οποία συνδυάζεται ο αιγυπτιακός ρυθμός με ελληνικές τεχνικές κατασκευής, εμπλουτίζοντας με ένα ακόμη μυστήριο το ενάλιο αρχαιολογικό τοπίο της Αιγύπτου.
Η αποκατάσταση, είναι ένα αναγκαίο βήμα για την επόμενη φάση του έργου “PHAROS”, που είναι η αναλυτική μελέτη και η τρισδιάστατη σάρωση υψηλής ακρίβειας των 23 αυτών τμημάτων, τα οποία θα ενωθούν με τα εκατοντάδες αρχιτεκτονικά στοιχεία που, για πάνω από δέκα χρόνια, μελετήθηκαν αναλυτικά και ψηφιοποιήθηκαν στο υποθαλάσσιο περιβάλλον τους από τις ομάδες του κέντρου Αλεξανδρινών Σπουδών (CEAlex), την μόνιμη μονάδα του CNRS και του γαλλικού ινστιτούτου Ανατολικής Αρχαιολογίας (IFAO) στην Αίγυπτο, υπό την αιγίδα του Αιγυπτιακού Υπουργείου Τουρισμού και Αρχαιοτήτων.
Το εικονικό χτίσιμο του φάρου
Με την ολοκλήρωση της φωτογραμμετρικής επεξεργασίας των πρόσφατα σαρωμένων τμημάτων, το έργο της ανασύνθεσης θα ανατεθεί σε εθελοντές μηχανικούς του ιδρύματος Dassault Systèmes.
Κάθε ψηφιοποιημένο τμήμα, κάθε σαρωμένο θραύσμα θα αναλυθεί με την μέγιστη επιστημονική επιμέλεια και θα τοποθετηθεί εικονικά στην υποθετικά αρχική του θέση μέσα στην – πλέον εξαφανισμένη – κατασκευή.
Η τρισδιάστατη αναπαράσταση, θα δώσει στους ερευνητές τη δυνατότητα να εξετάσουν όλες τις πιθανές υποθέσεις – από τις κατασκευαστικές μεθόδους των μηχανικών του Πτολεμαίου τον 3ο αιώνα π.Χ. έως τα αίτια που οδήγησαν στην κατάρρευση τελικά, του φάρου, αιώνες αργότερα.
Σκοπός είναι η δημιουργία ενός δίδυμου φάρου της Αλεξάνδρειας, ένα εικονικό μοντέλο που θα δίνει την μοναδική ευκαιρία στο κοινό να τον επισκέπτεται, σαν να μην έχει περάσει ούτε μια μέρα.
Η ομάδα που απαρτίζεται από ιστορικούς, νομισματολόγους, αρχαιολόγους και αρχιτέκτονες, εργάζεται αγαστά για να συλλέξει και ν’ αναλύσει συστηματικά, όλες τις αναπαραστάσεις και απεικονίσεις του φάρου που έχουν διασωθεί σε αρχαίες πηγές, καλύπτοντας το χρονικό φάσμα από τα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. μέχρι την εξαφάνισή του, στις αρχές του 15ου αιώνα.
Η καταγραφική έρευνα είναι απαραίτητη, επειδή βοηθά να καλυφθούν τα κενά που είναι αναπόφευκτα σε τόσο αποσπασματικά αρχαιολογικά ευρήματα – μια άμεση συνέπεια της χρήσης του φάρου ως λατομείου για σχεδόν δύο αιώνες, από την παύση της λειτουργίας του, το 1303 μέχρι την κατασκευή του Φρουρίου του Καϊτμπάι, το 1477, το οποίο χτίστηκε κυριολεκτικά στα θεμέλια και με τις πέτρες του φάρου.
Μοναδικός στην ιστορία
Μέχρι σήμερα, δεν έχει διασωθεί κανένας άλλος σημαντικός φάρος της αρχαιότητας. Ο πρώτος, το πρωτότυπο, είναι αυτός της Αλεξάνδρειας, ένα αριστούργημα που άνοιξε τον δρόμο για τους επόμενους.
Η έρευνα, υπόσχεται να ρίξει φως στο μοναδικό του σχέδιο, την πρωτοποριακή του μηχανική και κυρίως, στους λόγους που οδήγησαν στην τελική του κατάρρευση μετά από περισσότερα από 160 χρόνια, αψηφά τον χρόνο και τα καιρικά φαινόμενα.
O απίστευτος αυτός πύργος, χτίστηκε στις αρχές του τρίτου αιώνα π.Χ. υπό τον Πτολεμαίο Α’ τον Σωτήρα, και υψωνόταν στα εκατό μέτρα πάνω από την Μεσόγειο.
Αρχικά, κατασκευάστηκε για να καθοδηγεί με ασφάλεια τους ναυτικούς στο λιμάνι, να τους ειδοποιεί για τους κινδύνους της απρόβλεπτης θάλασσας.
Το φως του, ορατό από ασύλληπτη απόσταση, εκτός από το ότι έσωσε ζωές, έκανε την Αλεξάνδρεια πολιτιστικό και εμπορικό “φάρο” ακτινοβολώντας τη δύναμή της από την καρδιά των εμπορικών δικτύων της Μεσογείου.
Η σωστική αυτή αποστολή, από μόνη της κάτι εντυπωσιακό, καταγράφηκε σε ταινία από την της GEDEON υπό την καθοδήγηση της σκηνοθέτιδας Laurence Thiriat, υλικό που θα αποτελέσει τον πυρήνα ενός νέου ντοκιμαντέρ διάρκειας ενενήντα λεπτών, το οποίο πρόκειται να κάνει πρεμιέρα σε ώρα υψηλής τηλεθέασης στη France Télévisions.
