Αρνητικές επιπτώσεις στην εγκυμοσύνη και στη γονιμότητα φαίνεται πως έχει η ατμοσφαιρική ρύπανση. Νέα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι, μεταξύ άλλων, αυξάνει τον κίνδυνο πρόωρου τοκετού, ενώ μειώνει την γονιμότητα κυρίως των ανδρών.

Ιδιαίτερα επιβαρυντική είναι η ρύπανση (ιδίως τα αιωρούμενα μικροσωματίδια) για τις γυναίκες με άσθμα, οι οποίες ούτως ή άλλως έχουν κατά 50% αυξημένο κίνδυνο να γεννήσουν πρόωρα. Αυξάνεται επίσης ο κίνδυνος αποκτήσεως μωρού με χαμηλό σωματικό βάρος. Η διαβίωση των εγκύων κοντά σε εργοστάσια διαχείρισης αποβλήτων αυξάνει ακόμα περισσότερο τους κινδύνους αυτούς.

Η ατμοσφαιρική ρύπανση σχετίζεται επίσης με καθυστέρηση της σύλληψης. Η καθυστέρηση αυτή ωθεί ολοένα περισσότερες γυναίκες στην ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, την οποία μπορεί και να μη χρειάζονται.

Τις επισημάνσεις αυτές έκανε στο Πρακτορείο FM η μαιευτήρας-γυναικολόγος Χρυσάνθη Σαρδέλη, αναπληρώτρια καθηγήτρια Κλινικής Φαρμακολογίας στο ΑΠΘ. Η κυρία Σαρδέλη ήταν πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του 36ου Συνεδρίου του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ειδικών στην Αναπαραγωγική Τοξικολογία (ENTIS).

Το συνέδριο διεξήχθη στη Θεσσαλονίκη, στις 11-14 Σεπτεμβρίου 2025. Διεξήχθη σε συνεργασία με το Εργαστήριο Κλινικής Φαρμακολογίας του Τμήματος Ιατρικής και τη Β’ Μαιευτική – Γυναικολογική Κλινική του ΑΠΘ.

Μείωση της γονιμότητας

Όπως εξήγησε η κυρία Σαρδέλη, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σαφής μείωση της ποιότητας και της μορφολογίας του σπέρματος. Ως φαίνεται, πολλοί περιβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανδρική υπογονιμότητα, όπως:

• Η ποιότητα του αέρα
• Το περιβάλλον
• Η ατμοσφαιρική ρύπανση
• Η ύπαρξη φαρμακευτικών χημικών αποβλήτων στο νερό
• Τα αιώνια χημικά
• Κάποια μικροπλαστικά

Οι ίδιοι παράγοντες φαίνεται πως επηρεάζουν, αν και σε μικρότερο βαθμό, τη γυναικεία γονιμότητα.

Αντιθέτως, η ανδρική γονιμότητα δεν φαίνεται να επηρεάζεται σε σοβαρό βαθμό από φαρμακοθεραπείες. Υπάρχουν μόνο κάποιες υπόνοιες πως ίσως την επηρεάζουν το αντιδιαβητικό μετφορμίνη και το αντιεπιληπτικό βαλπροϊκό οξύ.

Λιγότερο τοξικά τα σύγχρονα αντικαρκινικά κύτταρα

Εκτός από τη ρύπανση, η κυρία Σαρδέλη αναφέρθηκε και στην τοξικότητα των αντικαρκινικών φαρμάκων στην εγκυμοσύνη. Όπως εξήγησε, τα σύγχρονα σκευάσματα δεν είναι τόσο τοξικά όσο τα παλαιότερα.

«Οι βλάβες που προκαλούνται από τα κλασσικά αντικαρκινικά φάρμακα αφορούν περισσότερο το πρώτο τρίμηνο της κυήσεως. Στη διάρκειά του μπορεί να υπάρξει ακόμη και απώλεια εγκυμοσύνης», είπε. «Για τα ανοσολογικά φάρμακα, δηλαδή τις νεότερες θεραπείες, μας ενδιαφέρει περισσότερο το δεύτερο και το τρίτο τρίμηνο κύησης».

Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, τόνισε. Το βασικό μήνυμα, όμως, είναι ότι πρέπει να γίνεται θεραπεία για τον καρκίνο στην εγκυμοσύνη αλλά με περιορισμό στο ελάχιστο των επιπτώσεων στα έμβρυα. Ωστόσο, «να μην θυσιάζουμε τη ζωή της γυναίκας για την εγκυμοσύνη», επισήμανε.

Η βελτίωση των φαρμακολογικών δυνατοτήτων μπορεί επίσης να δώσει απάντηση στο ερώτημα αν πρέπει να συνεχιστεί η εγκυμοσύνη ή να γίνει άμβλωση. «Η συζήτηση με έναν ειδικό Αναπαραγωγής Τοξικολογίας, η γενικότερη κατάσταση της γυναίκας και η συμπερίληψη των ογκολόγων μπορεί να δείξει ότι δεν είναι ανάγκη να θυσιάσουμε τον έναν ή τον άλλον, γιατί έχουμε πλέον καλύτερες φαρμακολογικές δυνατότητες», πρόσθεσε.