Οι ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο Checua, κοντά στην Μπογκοτά της Κολομβίας, αποκάλυψαν τα λείψανα κυνηγών-τροφοσυλλεκτών, των οποίων το DNA δεν ταιριάζει με κάποιον από τους γνωστός ιθαγενείς πληθυσμούς της σημερινής περιοχής.
Αντίθετα, η γενετική τους ταυτότητα αποκαλύπτει μια ξεχωριστή και πλέον εξαφανισμένη γενετική γραμμή, πιθανώς από τους πρώτους ανθρώπους που έφτασαν στη Νότια Αμερική, μια ομάδα που διαφοροποιήθηκε νωρίς και παρέμεινε γενετικά απομονωμένη για χιλιάδες χρόνια.
Αναλύοντας αρχαίο DNA από 21 άτομα που έζησαν στο Οροπέδιο της Μπογκοτά μεταξύ 6.000 και 500 ετών πριν, οι ερευνητές κατάφεραν να ανασυνθέσουν μια σπάνια γενετική χρονική γραμμή σχεδόν έξι χιλιετιών.
Σύμφωνα με την Daily Mail τα δείγματα DNA, που εξήχθησαν από οστά και δόντια, έδειξαν ότι τα αρχαιότερα άτομα στο Checua έφεραν μια μοναδική προγονική υπογραφή που έχει εξαφανιστεί εντελώς από τη σύγχρονη γενετική δεξαμενή.
Η γενετική τους γραμμή δεν ενσωματώθηκε απλώς σε άλλες, εξαφανίστηκε πλήρως.
«Αυτή η περιοχή είναι κλειδί για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο κατοικήθηκε η Αμερική», δήλωσε η Kim-Louise Krettek, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και υποψήφια διδάκτορας στο Senckenberg Center for Human Evolution στη Γερμανία.
«Ήταν η γέφυρα ξηράς μεταξύ Βόρειας και Νότιας Αμερικής και το σημείο συνάντησης τριών μεγάλων πολιτιστικών περιοχών: της Μεσοαμερικής, του Αμαζονίου και των Άνδεων», συμπλήρωσε.
Γενετικά, οι πρώτοι αυτοί άνθρωποι δεν σχετίζονται με άλλες αρχαίες ομάδες της Νότιας Αμερικής, όπως εκείνες που βρέθηκαν στη Χιλή ή τη Βραζιλία, ούτε μοιράζονται προγονικό υπόβαθρο με πρώιμους πληθυσμούς της Βόρειας Αμερικής, όπως αυτούς στα Νησιά Channel της Καλιφόρνια.
Η μελέτη ρίχνει επίσης φως στη λεγόμενη Ισθμο-Κολομβιανή περιοχή, μια πολιτισμική και γενετική ζώνη μετάβασης που εκτείνεται από την Ονδούρα μέσω του Παναμά και μέχρι τις βόρειες Άνδεις της Κολομβίας.
«Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι τα άτομα από το Checua κατάγονται από τον αρχαιότερο πληθυσμό που εξαπλώθηκε και διαφοροποιήθηκε ταχύτατα σε όλη τη Νότια Αμερική», εξήγησε η Kim-Louise Krettek.
«Δεν μπορέσαμε να εντοπίσουμε απογόνους αυτών των πρώιμων κυνηγών-τροφοσυλλεκτών των οροπεδίων της Κολομβίας. Τα γονίδιά τους δεν μεταβιβάστηκαν. Αυτό σημαίνει ότι στην περιοχή γύρω από την Μπογκοτά υπήρξε πλήρης αντικατάσταση του πληθυσμού», τόνισε.
Περίπου 2.000 χρόνια πριν, το γενετικό τοπίο στα υψίπεδα της Μπογκοτά άλλαξε ριζικά.
Η μοναδική γενετική γραμμή των πρώτων κατοίκων του Checua εξαφανίστηκε και αντικαταστάθηκε από έναν νέο πληθυσμό, του οποίου το DNA μοιάζει με εκείνο των αρχαίων κατοίκων του Παναμά και των σύγχρονων πληθυσμών που μιλούν τις γλώσσες Chibchan στην Κόστα Ρίκα και στον Παναμά.
Η Andrea Casas-Vargas, συν-συγγραφέας της μελέτης και ερευνήτρια στο Universidad Nacional de Colombia, δήλωσε ότι τα γενετικά στοιχεία υποδεικνύουν πως ο πολιτισμός που ακολούθησε στο Altiplano προήλθε από μετανάστες από την Κεντρική Αμερική.
Μαζί με τεχνολογικές καινοτομίες όπως η κεραμική, αυτοί οι μετανάστες πιθανόν εισήγαγαν και τις γλώσσες Chibchan στην περιοχή που σήμερα είναι η Κολομβία.
«Παρακλάδια αυτής της οικογένειας γλωσσών εξακολουθούν να ομιλούνται στην Κεντρική Αμερική σήμερα», ανέφερε η Casas-Vargas.
Επίσης, υπογράμμισε ότι η πλήρης εξαφάνιση των γενετικών ιχνών του αρχικού πληθυσμού είναι ένα σπάνιο φαινόμενο στη Νότια Αμερική.
«Μέχρι τώρα, έχει παρατηρηθεί ισχυρή γενετική συνέχεια στους πληθυσμούς των Άνδεων και του νότιου κώνου της Νότιας Αμερικής κατά τη διάρκεια μακρών χρονικών περιόδων και πολιτιστικών αλλαγών», είπε.
Οι νεοφερμένοι συνδέονται με την Κεντρική Αμερική και αποδεικνύουν ότι ο πληθυσμός των οροπεδίων της Μπογκοτά άλλαξε σημαντικά με την πάροδο του χρόνου.
Έφεραν μαζί τους την παράδοση Herrera, έναν πολιτισμό γνωστό για την κεραμική και την πρώιμη γεωργία του. Οι απόγονοί τους συνέβαλαν στη διαμόρφωση του πολιτισμού των Muisca, που κυριάρχησε στην περιοχή μέχρι την άφιξη των Ισπανών τον 16ο αιώνα.
Ωστόσο, η μετάβαση αυτή δεν συνοδεύτηκε από ενδείξεις πολέμου ή εισβολής. Οι αρχαιολόγοι δεν βρήκαν στοιχεία βίας.
Αντίθετα, η αλλαγή φαίνεται να συνέβη σταδιακά, μέσω μετανάστευσης, πολιτισμικής ανταλλαγής ή επιμειξίας.
Με την πάροδο του χρόνου, το μοναδικό DNA των ανθρώπων του Checua εξασθένησε, αφομοιώθηκε και τελικά εξαφανίστηκε.
Οι επιστήμονες ανέλυσαν τόσο το μητρικό DNA όσο και ευρύτερους γενετικούς δείκτες για να ανιχνεύσουν την καταγωγή. Παρότι οι άνδρες του Checua έφεραν μια κοινή για ιθαγενείς Αμερικανούς γενετική υπογραφή στο Y-DNA (Q1b1a), το υπόλοιπο γενετικό τους προφίλ έδειχνε βαθιά απομόνωση και καμία σύνδεση με μεταγενέστερους πληθυσμούς.
Οι επόμενες ομάδες που έζησαν στο οροπέδιο είχαν ισχυρότερες συνδέσεις με τη Βενεζουέλα και την Κεντρική Αμερική, γεγονός που δείχνει ότι η περιοχή τελικά εντάχθηκε σε ένα ευρύτερο δίκτυο που εκτεινόταν σε όλο το βόρειο τμήμα της ηπείρου.
Παρότι οι γλώσσες Chibchan εξακολουθούν να ομιλούνται στην Κόστα Ρίκα, στον Παναμά και στη βόρεια Κολομβία, οι σημερινοί ιθαγενείς της Κολομβίας δεν είναι άμεσοι απόγονοι ούτε των Checua ούτε των πρώιμων πληθυσμών που συνδέονται με την παράδοση Herrera.
Ο καθηγητής Cosimo Posth τόνισε τη σημασία της διάκρισης μεταξύ γενετικής και πολιτιστικής ταυτότητας: «Ερωτήματα που σχετίζονται με την ιστορία και την καταγωγή αγγίζουν μια ευαίσθητη πλευρά της αυτοαντίληψης και της ταυτότητας των ιθαγενών πληθυσμών. Η γενετική προδιάθεση δεν πρέπει να εξισώνεται με την πολιτιστική ταυτότητα».
Πρόσθεσε ότι η ερευνητική ομάδα συνεργάστηκε με την Guardia Indígena Muisca, τους ζωντανούς απογόνους του πολιτισμού των Muisca στα υψίπεδα της Μπογκοτά, για να σεβαστεί και να ενσωματώσει τη γνώση των τοπικών κοινοτήτων.
«Ως επιστήμονες που ασχολούμαστε με ερωτήματα σημαντικά για τις ιθαγενείς κοινότητες της Κολομβίας, σεβόμαστε και εκτιμούμε τον πλούτο της κοινοτικής γνώσης», είπε.
Η έρευνα αυτή αποτελεί το πρώτο αρχαίο γονιδιωματικό σύνολο δεδομένων στην Κολομβία και οι επιστήμονες θεωρούν ότι είναι μόνο η αρχή.
Πολλές γειτονικές περιοχές, όπως η δυτική Κολομβία, η Βενεζουέλα και το Εκουαδόρ, δεν έχουν ακόμα αναλυθεί γενετικά και ενδέχεται να κρύβουν περισσότερες ενδείξεις για τα μεταναστευτικά κύματα που διαμόρφωσαν την ήπειρο.
«Το αρχαίο DNA από αυτές τις περιοχές θα είναι καθοριστικής σημασίας για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο μετανάστευσαν οι άνθρωποι στη Νότια Αμερική», δήλωσε η Krettek.
