Το ιστορικό ζήτημα των πολεμικών επανορθώσεων, που θεωρούνταν τα τελευταία χρόνια κλεισμένο κεφάλαιο στις σχέσεις Γερμανίας και Πολωνίας, επανέρχεται στο προσκήνιο με πρωτοβουλία του νέου Προέδρου της Πολωνίας, Κάρολ Ναβρότσκι, ο οποίος φαίνεται διατεθειμένος να το επαναφέρει επιτακτικά στη διμερή ατζέντα.

Ο Ναβρότσκι είχε δώσει το πρώτο στίγμα των προθέσεών του σε εκδήλωση μνήμης στο Γκντανσκ, για την επέτειο της γερμανικής εισβολής στην Πολωνία την 1η Σεπτεμβρίου 1939. Εκεί είχε δηλώσει πως η διευθέτηση των αποζημιώσεων είναι απαραίτητη «προκειμένου να οικοδομήσουμε μία σχέση βασισμένη στην αλήθεια».

Το γερμανικό «νομικά λήξαν» και η πολωνική επιμονή

Η επίσκεψη του Πολωνού προέδρου στο Βερολίνο την Τρίτη είχε ως κεντρικό στόχο να θέσει εκ νέου το θέμα των αποζημιώσεων. Σε δηλώσεις του στην εφημερίδα Bild, ο Ναβρότσκι τόνισε: «Φυσικά δεν έχει λήξει το ζήτημα των αποζημιώσεων, είναι κάτι σημαντικό για την Πολωνία».

Επιπλέον, επανέλαβε την εκτίμηση ότι το συνολικό ποσό των γερμανικών οφειλών ανέρχεται σε 1,3 τρισεκατομμύρια ευρώ, ένα νούμερο που, όπως υποστήριξε, «είναι η μόνη εκτίμηση που βασίζεται σε σοβαρή επιστημονική τεκμηρίωση».

Το συγκεκριμένο ποσό προέρχεται από έρευνα που είχε εκπονήσει κοινοβουλευτική επιτροπή της Βαρσοβίας το 2022, με πρωτοβουλία του τότε πρωθυπουργού Ματέους Μοραβιέτσκι, επίσης από το κόμμα PiS.

Η απάντηση από τη γερμανική πλευρά ήταν κατηγορηματική. Παρά τις συναντήσεις του Ναβρότσκι με τον Γερμανό ομόλογό του Φρανκ Βάλτερ Σταϊνμάιερ και τον καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς, δεν υπήρξαν κοινές δηλώσεις.

 Αντίθετα, η εκπρόσωπος του Σταϊνμάιερ, Κέρστιν Γκάμελιν, δήλωσε μέσω της πλατφόρμας Χ ότι για τη Γερμανία το θέμα «θεωρείται νομικά λήξαν». Η θέση αυτή βασίζεται στο επιχείρημα ότι η Πολωνία είχε παραιτηθεί από κάθε αξίωση το 1953, ενώ το ζήτημα διευθετήθηκε οριστικά με τη Συνθήκη «2+4» το 1990, κατά την επανένωση της Γερμανίας.

Διπλωματικά «παράθυρα» και εναλλακτικά σενάρια

Παρόλο που η διαφωνία παραμένει, φαίνεται πως δεν αποτελεί εμπόδιο για την ενίσχυση των διμερών σχέσεων. Ο βουλευτής των κυβερνώντων Χριστιανοδημοκρατών (CDU) και εντεταλμένος της γερμανικής κυβέρνησης για τις σχέσεις με την Πολωνία, Κνουτ Άμπραχαμ, πρότεινε στο δίκτυο RND ένα εναλλακτικό σενάριο: το Βερολίνο θα μπορούσε «να ερμηνεύσει με έναν σύγχρονο τρόπο» την ιστορική του ευθύνη, προσφέροντας στη Βαρσοβία «εγγυήσεις ασφαλείας» αντί για οικονομικές αποζημιώσεις.