Ο τάφος του αθάνατου αυτοκράτορα: Γιατί οι αρχαιολόγοι φοβούνται να τον ανοίξουν

Λίγες ώρες πριν από την έναρξη της συγκλήτου που θα ανακοινώσει την έναρξη μιας νέας παποσύνης, μια επιστημονική ανακάλυψη θυμίζει τις πρώτες ημέρες του Χριστιανισμού.

Η ανακάλυψη αυτή αναδεικνύει για άλλη μια φορά τη σχέση μεταξύ της θρησκευτικής ιστορίας και του φυσικού περιβάλλοντος του Αγίου Τάφου, ενός από τα πιο ιερά μέρη για τους Χριστιανούς. Επιβεβαιώνει επίσης αυτό που προειδοποιεί το Ευαγγέλιο του Ιωάννη σχετικά με το παρελθόν του τόπου.

Σύμφωνα με την παράδοση, στεγάζει τον τόπο της σταύρωσης, τον τάφο του Ιησού και το σημείο της ανάστασής του, στην σημερινή πόλη της Ιερουσαλήμ. Αυτά τα θεμελιώδη γεγονότα της χριστιανικής πίστης την καθιστούν κέντρο προσκύνησης και λατρείας για εκατομμύρια πιστούς από όλο τον κόσμο.

Η ανακάλυψη αποτελεί μέρος ανασκαφών που βρίσκονται σε εξέλιξη από το 2022. Τα ευρήματα κάτω από την εκκλησία ρίχνουν φως στις πρώτες στιγμές της χριστιανικής ιστορίας, ιδιαίτερα σε σχέση με το αγροτικό και αστικό περιβάλλον του τόπου της σταύρωσης του Ιησού.

Κατά τη διάρκεια των αρχαιολογικών εργασιών κάτω από το δάπεδο της βασιλικής, εντοπίστηκαν ίχνη καλλιέργειας ελιάς και αμπέλου. Αυτό επιβεβαιώνει ότι ο χώρος της σημερινής Εκκλησίας του Αγίου Τάφου ήταν πιθανώς μέρος ενός κήπου την εποχή του Ιησού, όπως αναφέρεται στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη: «Στον τόπο όπου σταυρώθηκε ο Ιησούς, υπήρχε ένας κήπος, και στον κήπο ένας νέος τάφος, στον οποίο δεν είχε ακόμη ταφεί κανείς».

Η ανακάλυψη αυτή δεν είναι μόνο μια αντήχηση των βιβλικών λόγων, αλλά και μια υλική επιβεβαίωση του τρόπου με τον οποίο χρησιμοποιούνταν η περιοχή πριν από την κατασκευή της εκκλησίας. Εκείνη την εποχή, κατά τη διάρκεια της ζωής του Ιησού, η περιοχή δεν βρισκόταν εντός των αστικών ορίων της Ιερουσαλήμ, οπότε χρησιμοποιούνταν κυρίως για γεωργία. Ήταν ένα ιδανικό μέρος για καλλιέργειες, καθώς η πόλη δεν είχε ακόμη επεκταθεί μέχρι εκεί.

Η παρουσία αυτών των καλλιεργειών, που ανιχνεύθηκε μέσω ανάλυσης γύρης και αρχαιοβοτανικής, προσφέρει επίσης μια ένδειξη για το πώς ήταν η ζωή στην Ιερουσαλήμ του 1ου αιώνα.

Η εν λόγω περιοχή ήταν ενεργό λατομείο κατά την Εποχή του Σιδήρου, και οι αρχαιολόγοι έχουν βρει θραύσματα αγγείων και άλλα αντικείμενα καθημερινής χρήσης από εκείνη την περίοδο. Με την πάροδο του χρόνου, η γη μετατράπηκε από λατομείο σε ταφικό χώρο, όπως ήταν συνηθισμένο την εποχή εκείνη.

Οι τάφοι ήταν λαξευμένοι στο βράχο, όπως και σε άλλες κοντινές τοποθεσίες. Αυτή η αλλαγή στη χρήση αντικατοπτρίζει την εξέλιξη του χώρου, που προσαρμόστηκε στις ανάγκες κάθε εποχής.

Πριν θεωρηθεί ιερός τόπος για τους χριστιανούς, χρησιμοποιήθηκε επίσης ως γεωργική περιοχή. Μετά την εγκατάλειψη του λατομείου, χτίστηκαν χαμηλά πέτρινα τοιχία για να οριοθετήσουν μικρά οικόπεδα και η γη γεμίστηκε με χώμα για καλλιέργεια, μετατρέποντας την σε λαχανόκηπο.

Αυτή η αλλαγή αντικατοπτρίζει μια μεταβατική φάση κατά την οποία ο χώρος μετατράπηκε από βιομηχανικός σε πιο οικιακό και βασισμένο στην αυτοσυντήρηση. Η γεωργική χρήση, πιθανώς με ελαιόδεντρα και αμπέλια, συμπίπτει με μια περιγραφή στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη, που αναφέρει έναν «κήπο» κοντά στον τάφο του Ιησού.

Η μεγαλύτερη μεταμόρφωση έλαβε χώρα τον 4ο αιώνα, όταν ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος διέταξε την κατασκευή μιας εκκλησίας στο σημείο που πιστευόταν ότι ήταν ο τόπος ταφής του Χριστού. Έτσι εξήγησε η Francesca Romana Stasolla, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Sapienza της Ρώμης και επικεφαλής ερευνήτρια του έργου, στην εφημερίδα The Times of Israel: «Πρέπει να φανταστούμε ότι καθώς το λατομείο εγκαταλείπονταν σταδιακά, οι τάφοι ανασκάφονταν σε διαφορετικά επίπεδα. Επομένως, η περιοχή περιείχε αρκετές ταφές από εκείνη την περίοδο».

«Ο Κωνσταντίνος επέλεξε αυτόν που τιμούσαν ως τον τάφο όπου θάφτηκε ο Ιησούς και έσκαψε γύρω από αυτόν στην περιοχή που αντιστοιχεί στην σημερινή ροτόντα, απομονώνοντάς τον από τις άλλες ταφές», πρόσθεσε.

Η ερευνητική ομάδα ανακάλυψε μια κυκλική μαρμάρινη βάση κάτω από το αετωματικό κτίσμα (το μικρό κτίσμα που καλύπτει σήμερα τον τάφο), γεγονός που υποδηλώνει ότι αυτό ήταν μέρος της αρχικής μνημειοποίησης που πραγματοποίησε ο Κωνσταντίνος, ο οποίος ήταν ο πρώτος που μετέτρεψε αυτόν τον χώρο σε τόπο χριστιανικής λατρείας.

«Διεξάγουμε γεωλογικές αναλύσεις για να επαληθεύσουμε την προέλευση του μαρμάρου και αναλύουμε επίσης το κονίαμα. Και οι δύο δοκιμές μπορούν να μας παράσχουν σημαντικές πληροφορίες», δήλωσε ο ειδικός.

Ανασκαφές κάτω από χώρο λατρείας

Οι πρόσφατες έρευνες όχι μόνο ανοίγουν ένα παράθυρο στο παρελθόν, αλλά επιτρέπουν επίσης την αρχαιολογική έρευνα σε έναν τόσο σημαντικό χώρο. Κατά τη διάρκεια της αναστήλωσης της εκκλησίας, που ξεκίνησε το 2019, οι αρχαιολόγοι έλαβαν άδεια να πραγματοποιήσουν ανασκαφές κάτω από το δάπεδο του κτιρίου για να μελετήσουν τα παλαιότερα στρώματα, πολλά από τα οποία είχαν επικαλυφθεί κατά τη διάρκεια των αιώνων .

Σύμφωνα με τους ειδικούς που εργάζονται στον χώρο, οι εργασίες που πραγματοποιούνται σε αυτόν τον χώρο γίνονται με μεγάλη προσοχή, καθώς παραμένει ένας ενεργός χώρος λατρείας , όπου συγκεντρώνονται καθημερινά χιλιάδες άνθρωποι.

Παρά τις λογιστικές δυσκολίες, οι ερευνητές κατάφεραν να καταγράψουν νομίσματα του 4ου αιώνα , υπολείμματα τροφίμωναπό διάφορες εποχές και οστά ζώων που μας δίνουν πληροφορίες για τις συνήθειες όσων επισκέπτονταν και ζούσαν κοντά στον Άγιο Τάφο κατά τη διάρκεια των αιώνων.