Ένα σημαντικό βήμα προς την εύρεση θεραπείας για τον HIV φαίνεται πως έκαναν ερευνητές στην Αυστραλία, καθώς κατάφεραν για πρώτη φορά να «βγάλουν» τον ιό από την «κρυψώνα» του μέσα στα ανθρώπινα κύτταρα, χρησιμοποιώντας τεχνολογία mRNA.

Η ικανότητα του HIV να παραμένει αδρανής σε συγκεκριμένα λευκά αιμοσφαίρια αποτελεί τη βασική πρόκληση για την εξάλειψή του. Ο ιός δημιουργεί ένα είδος «αποθήκης» στον οργανισμό που ούτε το ανοσοποιητικό σύστημα ούτε τα υπάρχοντα φάρμακα μπορούν να εξαλείψουν.

Τώρα, σύμφωνα με τον Guardian, επιστήμονες από το Ινστιτούτο Peter Doherty για τις Λοιμώξεις και την Ανοσία στη Μελβούρνη δημοσίευσαν έρευνα στο Nature Communications, παρουσιάζοντας μια νέα μέθοδο που «αποκαλύπτει» τον ιό, ανοίγοντας τον δρόμο για την πιθανή εκρίζωσή του από το ανθρώπινο σώμα.

Μεταφορά mRNA σε «απρόσιτα» κύτταρα

Η νέα τεχνολογία βασίζεται στο mRNA, το οποίο έγινε ευρέως γνωστό κατά την πανδημία Covid-19 μέσω των εμβολίων των Pfizer/BioNTech και Moderna. Ωστόσο, μέχρι σήμερα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να εισαχθεί το mRNA στα συγκεκριμένα λευκά αιμοσφαίρια (κύτταρα-T μνήμης) όπου κρύβεται ο HIV.

Οι ερευνητές κατάφεραν να ξεπεράσουν το εμπόδιο αυτό δημιουργώντας έναν νέο τύπο λιπιδικού νανοσωματιδίου (LNP), ονόματι LNP X, που τα κύτταρα αυτά μπορούν να απορροφήσουν. Μέσω αυτού, το mRNA φτάνει στο εσωτερικό των κυττάρων και τα «υποχρεώνει» να αποκαλύψουν την παρουσία του ιού.

Η Δρ. Paula Cevaal, επικεφαλής ερευνήτρια, δήλωσε ότι τα πρώτα αποτελέσματα στο εργαστήριο ήταν τόσο εντυπωσιακά που η ομάδα τα επανέλαβε πολλές φορές για να βεβαιωθεί.

«Όταν παρουσιάστηκαν τα πρώτα αποτελέσματα, δεν μπορούσαμε να τα πιστέψουμε. Την επόμενη εβδομάδα τα επαναλάβαμε – και ήταν εξίσου καλά. Μας έκοψε την ανάσα», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Προς κλινική εφαρμογή – αλλά όχι ακόμα

Η μελέτη πραγματοποιήθηκε σε κύτταρα ασθενών με HIV, στο εργαστήριο. Η διαδρομή μέχρι τη χρήση της μεθόδου σε ανθρώπους είναι ακόμη μακρά: θα χρειαστούν πρώτα δοκιμές σε ζώα, στη συνέχεια κλινικές δοκιμές ασφάλειας σε ανθρώπους και, εφόσον όλα πάνε καλά, δοκιμές αποτελεσματικότητας.

Η Cevaal παραδέχεται ότι στην ιατρική έρευνα πολλές τεχνικές δεν φτάνουν ποτέ στην κλινική εφαρμογή. «Αυτό δεν σημαίνει ότι έχουμε βρει ακόμη τη θεραπεία. Αλλά σε ό,τι αφορά το πεδίο της θεραπείας του HIV, ποτέ δεν είχαμε τόσο ενθαρρυντικά αποτελέσματα για την αποκάλυψη του ιού», σημείωσε.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της UNAids, σχεδόν 40 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σήμερα με τον HIV παγκοσμίως, και το 2023 καταγράφηκε ένας θάνατος κάθε λεπτό από επιπλοκές του ιού. Αν και τα υπάρχοντα φάρμακα ελέγχουν αποτελεσματικά την εξέλιξή του, δεν οδηγούν σε ίαση.

Ο Δρ. Michael Roche, συν-συγγραφέας της μελέτης, εκτίμησε ότι η τεχνολογία αυτή θα μπορούσε να εφαρμοστεί και σε άλλες παθήσεις, όπως κάποιες μορφές καρκίνου, καθώς τα ίδια κύτταρα-T παίζουν ρόλο και σε αυτές.

Οι προκλήσεις που απομένουν

Ο Δρ. Jonathan Stoye από το Francis Crick Institute (ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη) χαρακτήρισε τη νέα προσέγγιση ως «σημαντική πρόοδο» σε σχέση με άλλες μεθόδους για την ενεργοποίηση του λανθάνοντος HIV. Προειδοποίησε ωστόσο ότι το δύσκολο κομμάτι παραμένει η πλήρης εξόντωση του ιού:

«Δεν ξέρουμε ακόμη αν αρκεί η απομάκρυνση του 90% της αποθήκης του ιού ή αν πρέπει να εξαλειφθεί το σύνολο. Αυτό μόνο ο χρόνος θα το δείξει», σημείωσε.

Από την πλευρά του, ο καθηγητής Tomáš Hanke από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης εξέφρασε επιφυλάξεις, δηλώνοντας ότι η ιδέα της πλήρους πρόσβασης σε όλα τα κύτταρα όπου κρύβεται ο HIV είναι «ουτοπική».