Την ώρα που η χώρα δοκιμάζεται από τις εκτεταμένες πυρκαγιές σε διάφορες περιοχές, όπως η Εύβοια, τα Κύθηρα, η Λακωνία και η Κοζάνη, ένα παράλληλο –αλλά λιγότερο ορατό– μέτωπο, αφορά τις συνέπειες της έκθεσης στους καπνούς για τη δημόσια υγεία.

Ο καπνός από τις φωτιές, σε συνδυασμό με άλλες πηγές επιβάρυνσης όπως το κάπνισμα και η ατμοσφαιρική ρύπανση των πόλεων, δημιουργεί ένα τοξικό περιβάλλον, ιδίως για τις ευπαθείς ομάδες: παιδιά, ηλικιωμένους, ασθενείς με αναπνευστικά και καρδιολογικά προβλήματα.

Ο καπνός από τις δασικές πυρκαγιές περιέχει επικίνδυνα σωματίδια PM2.5 που εισχωρούν βαθιά στους πνεύμονες και περνούν στο αίμα, αυξάνοντας τον κίνδυνο για αναπνευστικές κρίσεις, εμφράγματα και εγκεφαλικά επεισόδια.

Σύμφωνα με επιδημιολογικές μελέτες, σε περιόδους έντονων πυρκαγιών καταγράφεται αύξηση επισκέψεων στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών λόγω αναπνευστικής δυσφορίας, ενώ ακόμη και οι υγιείς άνθρωποι ενδέχεται να εμφανίσουν βήχα, καταρροή, ερεθισμένα μάτια και πονοκεφάλους.

Την ίδια στιγμή, ανησυχία προκαλεί και μια άλλη σιωπηλή απειλή: οι ίδιες οι συνήθειες των γονιών, που άθελά τους οδηγούν τα παιδιά τους σε παχυσαρκία και καρδιολογικά προβλήματα από μικρή ηλικία. Η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας, η υπερκατανάλωση θερμιδογόνων τροφών και η χρήση οθονών για πολλές ώρες καθημερινά, δημιουργούν ένα ανθυγιεινό πλαίσιο ζωής για τα παιδιά. Σε αυτό προστίθεται και η παθητική έκθεση στον καπνό από τους ενήλικες καπνιστές στο σπίτι ή το αυτοκίνητο – ακόμα και όταν ο καπνός δεν γίνεται άμεσα αισθητός, παραμένει στο περιβάλλον ως «τρίτο κάπνισμα», επιβαρύνοντας το αναπτυσσόμενο αναπνευστικό και καρδιαγγειακό τους σύστημα.

Σύμφωνα με την Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία, η παιδική παχυσαρκία αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο για υπέρταση, δυσλιπιδαιμία και εμφάνιση διαβήτη τύπου 2 στην ενήλικη ζωή.

Επιπλέον, η καθιστική ζωή και η κακή διατροφή αποτελούν πλέον την «κανονικότητα» για ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών στην Ελλάδα, η οποία κατατάσσεται ανάμεσα στις πρώτες χώρες της Ευρώπης σε ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας.

Ολιστική προστασία – Όλα παίζουν ρόλο

Οι ειδικοί τονίζουν ότι η αντιμετώπιση αυτών των θεμάτων πρέπει να είναι ολιστική. Χρειάζονται ενέργειες πρόληψης τόσο σε επίπεδο πολιτείας όσο και σε οικογενειακό περιβάλλον. Από τη μία, η ενημέρωση για την επικινδυνότητα των ρύπων και η ενίσχυση μέτρων προστασίας (π.χ. μάσκες υψηλής προστασίας σε περιόδους πυρκαγιών, εκκενώσεις εγκαίρως) είναι κρίσιμη. Από την άλλη, απαιτείται αλλαγή νοοτροπίας στη γονεϊκή συμπεριφορά: περιορισμός της ζάχαρης και των έτοιμων γευμάτων, ενίσχυση του σπιτικού φαγητού, προτροπή για καθημερινή κίνηση και δραστηριότητες χωρίς οθόνες.

Η προστασία της υγείας των παιδιών –και συνολικά της κοινωνίας– δεν περιορίζεται μόνο στη διαχείριση των φυσικών καταστροφών. Ξεκινά μέσα από το σπίτι, από το τι τρώνε, πώς ζουν και τι αναπνέουν. Οι πυρκαγιές που πλήττουν την Ελλάδα είναι τραγική υπενθύμιση ότι το περιβάλλον και η υγεία είναι άρρηκτα συνδεδεμένα – και ότι η πρόληψη, είτε αφορά το δάσος είτε την καρδιά ενός παιδιού, είναι η μόνη βιώσιμη λύση.