Στο επίκεντρο της συνάντησης που πραγματοποιήθηκε στον Λευκό Οίκο μεταξύ του τότε Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, και του Προέδρου της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, βρέθηκε ένα θέμα που εδώ και δεκαετίες προκαλεί συζητήσεις: η επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης.
Κατά την έναρξη της συνάντησης, μπροστά στις κάμερες, ο Ερντογάν εμφανίστηκε πρόθυμος να συμβάλει θετικά στην επίλυση του ζητήματος, δηλώνοντας:
«Είμαστε έτοιμοι να κάνουμε ό,τι μπορούμε από τη δική μας πλευρά. Θα συζητήσουμε το συγκεκριμένο ζήτημα με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, για να δούμε πώς μπορεί να προχωρήσει η επαναλειτουργία της Σχολής».
Ο Τούρκος πρόεδρος δεν έμεινε μόνο στις δηλώσεις. Δεσμεύτηκε ότι με την επιστροφή του στην Τουρκία θα έχει απευθείας επικοινωνία με τον Οικουμενικό Πατριάρχη, τονίζοντας τη σημασία του διαλόγου και της συνεργασίας για να υπάρξει ουσιαστική πρόοδος.
Από την πλευρά του, ο Ντόναλντ Τραμπ εξέφρασε την υποστήριξή του προς την Ορθόδοξη κοινότητα στις Ηνωμένες Πολιτείες, λέγοντας χαρακτηριστικά:
«Η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία ήταν εδώ και θα ήθελε πραγματικά να έχει κάποια βοήθεια. Χρειάζεται λίγη στήριξη», αφήνοντας να εννοηθεί πως η Ουάσινγκτον επιθυμεί να δει εξελίξεις στο θέμα της Χάλκης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι περίπου δέκα ημέρες πριν, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος είχε πραγματοποιήσει συνάντηση με τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο, όπου ο Αμερικανός πρόεδρος είχε δεσμευτεί να θέσει το ζήτημα στον Ερντογάν.
Μια συνάντηση με βάθος και διάρκεια
Η συνάντηση των δύο ηγετών διήρκεσε σχεδόν 2,5 ώρες και πραγματοποιήθηκε στο Οβάλ Γραφείο. Ο Τραμπ, σχολιάζοντας αργότερα στους δημοσιογράφους, αναφέρθηκε στο θέμα της πώλησης των μαχητικών 5ης γενιάς, λέγοντας:
«Μπορούμε εύκολα να κάνουμε συμφωνία για τα F-35, αλλά ο Ερντογάν θα πρέπει να κάνει κάτι για μας πρώτα».
Στο ζήτημα της Γάζας, ο Τραμπ ήταν ξεκάθαρος:
«Δεν θα επιτρέψω στο Ισραήλ να προσαρτήσει τη Δυτική Όχθη. Όχι, δεν θα το επιτρέψω, δεν πρόκειται να συμβεί. Αρκετά πια, ήρθε η ώρα να σταματήσουμε».
Το παρασκήνιο της συνάντησης
Ο Τραμπ υποδέχθηκε τον Ερντογάν στον Λευκό Οίκο στις 18:31 και τον συνόδευσε στο Οβάλ Γραφείο, όπου προχώρησαν σε κοινές δηλώσεις. Τα βασικά θέματα της ημερήσιας διάταξης περιλάμβαναν:
- την αγορά F-16 και F-35,
- την επαναλειτουργία της Σχολής της Χάλκης,
- την υπόθεση Halkbank,
- τις εμπορικές κυρώσεις των ΗΠΑ,
- και την αγορά πετρελαϊκών προϊόντων από τη Ρωσία.
Ο Τραμπ μίλησε με θερμά λόγια για τον Ερντογάν:
«Τρέφω μεγάλο σεβασμό γι' αυτόν. Έχουμε πολύ καλή σχέση. Θα αυξήσουμε το εμπόριο με την Τουρκία. Είναι μεγάλη τιμή που τον έχουμε εδώ. Είναι ένα άτομο με σαφείς ιδέες και κάνει σπουδαία πράγματα».
Ο Ερντογάν, από την πλευρά του, τόνισε:
«Διανύουμε μια διαφορετική φάση στις σχέσεις Τουρκίας–ΗΠΑ. Πιστεύω ότι θα έχουμε την ευκαιρία να συζητήσουμε λεπτομερώς σήμερα τα F-35, το ζήτημα των F-16 και τις σχέσεις μας με την . Είμαστε έτοιμοι να κάνουμε ό,τι είναι ευθύνη μας σχετικά με τη Σχολή της Χάλκης».
Κυρώσεις και F-35: Πιθανές εξελίξεις
Ο Τραμπ άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο άρσης των κυρώσεων CAATSA, λέγοντας:
«Αν έχουμε μια καλή συνάντηση, μπορούμε να άρουμε αμέσως τις κυρώσεις». Όταν ρωτήθηκε για την , απάντησε:
«Θα συζητήσουμε το ζήτημα. Νομίζω ότι θα τα καταφέρουμε. Μιλάμε πολύ σοβαρά».
Η Γάζα και οι διεθνείς επαφές
Ο Τραμπ άφησε να εννοηθεί ότι Ισραήλ και Χαμάς είναι κοντά σε συμφωνία για κατάπαυση του πυρός.
«Θέλουμε να επιστρέψουν οι όμηροι. Πρέπει να επιστρέψουν οι όμηροι», δήλωσε, προσθέτοντας ότι είχε συναντήσεις με ηγέτες από το Κατάρ, τη Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ και την Ιορδανία.
«Πιστεύω ότι αποφασίστηκαν πολλά εκεί», είπε, εκφράζοντας την ελπίδα για άμεση συμφωνία.
Ο πόλεμος Ρωσίας–Ουκρανίας και ο ρόλος της Τουρκίας
Σε ερώτηση για τις προσπάθειες του Ερντογάν να φέρει κοντά τον Πούτιν και τον Ζελένσκι, ο Τραμπ σχολίασε:
«Όλοι σέβονται τον Ερντογάν. Κι εγώ επίσης. Μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο. Είναι πολύ καλό που είναι ουδέτερος αυτή τη στιγμή. Το καλύτερο που μπορεί να κάνει είναι να μην αγοράζει πετρέλαιο από τη Ρωσία. Είπα στον Πούτιν: "Σταμάτησα και τερμάτισα επτά πολέμους". Αυτός είναι ένας από τους πολέμους που πρέπει να ολοκληρωθούν. Οι μάχες είναι πολύ σφοδρές, εκατομμύρια στρατιώτες έχουν χάσει τη ζωή τους. Υπάρχει τόσο σφοδρός βομβαρδισμός που μόλις και μετά βίας έχουν κερδίσει έδαφος. Δεν θέλω να το τρίψω στα μούτρα κανενός, αλλά η Ρωσία έχει ξοδέψει εκατομμύρια δολάρια σε πολεμικά πυρομαχικά, έχει σπαταλήσει ζωές. Νομίζω ότι είναι καιρός να σταματήσουμε, είναι καιρός να βάλουμε ένα τέλος σε αυτό».
Η Χάλκη ως σημείο τριβής
Ο Ερντογάν επανέλαβε ότι θα συζητήσει με τον Τραμπ για τα F-35 και F-16, αλλά και για τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, η οποία παραμένει κλειστή από το 1971, αποτελώντας διαχρονικό σημείο τριβής στις σχέσεις Τουρκίας–Ελλάδας.
Ο Ερντογάν πρόσθεσε ότι με την επιστροφή του στην Τουρκία θα έχει επικοινωνία με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Αφού ο Ερντογάν αναφέρθηκε στη Χάλκη, ο Τραμπ σχολίασε ότι είχε πρόσφατα συνάντηση με στελέχη της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας, υπογραμμίζοντας ότι «θα ήθελαν πραγματικά να έχουν κάποια βοήθεια», είπε ο Αμερικανός πρόεδρος. «Χρειάζονται βοήθεια. Και είπα ότι θα το αναφέρω». Σύμφωνα με τον προγραμματισμό που είχε ανακοινωθεί, στην τουρκική αποστολή θα συμμετέχουν ο υπουργός Άμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ, ο υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, ο αντιπρόεδρος Τζεβντέτ Γιλμάζ και ο υπουργός Οικονομικών Μεχμέτ Σιμσέκ. Παράλληλα, και οι υπουργοί Εμπορίου, Υγείας και Ενέργειας, καθώς και ο επικεφαλής σύμβουλος του προέδρου, Ακίφ Τσαγατάι Κιλίτς.
Η τουρκική αποστολή και το μήνυμα Τραμπ
Στην τουρκική αποστολή συμμετείχαν κορυφαίοι υπουργοί, όπως οι Άμυνας, Εξωτερικών, Οικονομικών, καθώς και ο επικεφαλής σύμβουλος του προέδρου.
Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε το γεγονός ότι ο Τραμπ φορούσε καρφίτσα με το σύμβολο των F-35, στέλνοντας σαφές μήνυμα για τη σημασία του ζητήματος.
